IGREXA DE SANTA COMBA DE BÉRTOLA - BÉRTOLA - VILABOA

 IGREXA DE SANTA COMBA

BÉRTOLA

VILABOA

 Santa Comba de Bértola
      Santa Comba de Bértola é unha parroquia que se localiza no concello de Vilaboa e pertence a diocese de Santiago de Compostela. 

      Segundo o IGE, en 2022 tiña 826 habitantes (384 homes e 442 mulleres). Ten trece entidades de poboación.

      Linda co concello de Pontevedra (concretamente coas parroquias da Canicouva, Tomeza e Salcedo), e coa parroquia de Figueirido do propio concello de Vilaboa. Por Bértola pasa a Vía romana XIX, recentemente sinalizada, e o Camiño Xacobeo Portugués.

Patrimonio
       A igrexa parroquial é de estilo renacentista concretamente de 1525 século XVI, agás a fachada que é do século XVIII. A planta é de cruz latina. Os dous tramos anteriores ao presbiterio están cubertos con bóveda de crucería con clave colgante, e o presbiterio está cuberto por perpiaños formando bóveda de canón. 

      A ábsida está cuberta con bóveda de canón polo interior, máis baixa cá da nave. Ao norte está acaroada a sancristía.

      Na pequena sancristía, cuberta cunha bóveda de canon destaca unha inscrición tallada na pedra, xusto enriba da porta de entrada, que seguramente nos remita ás orixes do templo, xa que comeza dicindo: "Esta obra sihi si" e tamén aparece o nome "Narciso".

     Na fachada principal atópase o portón de acceso, destacando unhas puntas de frecha angulares nas esquinas. Sobre a porta hai un fornelo coa imaxe de santa Comba e unha xanela rectangular. Na espadana hai tres ocos con arcos de medio punto, dous con dúas campás de distinto tamaño.

     A porta principal atópase cara ao norte, e dende ela podemos observar o muro da casa reitoral. Enriba desta temos un pequeno cruceiro que representa o Cristo crucificado.

      Xa no exterior, nunha pequena zona axardinada resultante dos muros da igrexa e da Sancristía, atopamos un dos cruceiros mais singulares do noso territorio: o Hábeas. Sobre dous chanzos, sitúase un pedestal de maior tamaño un pouco deteriorado.

     Sobre este, o varal circular sen ningún tipo de ornamentación, un colariño, e un chapitel, enriba dos cales se asenta unha cruz cos extremos ancorados. Por un lado, temos a figura dun cáliz, e polo outro un elemento non identificado (quizais os restos dun Xesucristo).

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

CRUCEIRO DE ÁNIMAS DA PONTE DE ESTEIRO - CAMIÑO DO ESTEIRO - O COUTO - CESANTES - REDONDELA

CRUCEIRO DE ÁNIMAS 

DE

 PONTE DE ESTEIRO

CAMIÑO DO ESTEIRO

O COUTO

CESANTES

REDONDELA

Cesantes
     San Pedro de Cesantes é unha parroquia que se localiza no concello de Redondela. 

     A parroquia de Cesantes limita ao Norte con Soutoxuste (O Viso, Redondela), ao leste coa parroquia do Viso, ao sur con Redondela e ao oeste coa ría de Vigo. Abarca, á parte do territorio peninsular, as illas de San Simón e San Antón. 

    Nos tempos nos que era maioritariamente poboada por mariñeiros, popularmente era coñecida polo nome de "Os-Tras", que subsiste aínda entre a xente maior e nalgúns rótulos comerciais.

     Os seus principais barrios son Outeiro das Penas, Carballiño, O Coto e San Pedro, pero podemos atopar subzonas coma A Pantalla, Catapeixe ou Couto do Mexo, ademais da illa de San Simón, que administrativamente pertence a Cesantes.

     A parroquia ten unha extensión aproximada de 12 km². A pesar de ser unha vila costeira conta cun relevo bastante irregular. A superficie arbórea rolda o 5 por cento e a parroquia é atravesada polo río Pexegueiro. Ten porto propio, lonxa e unha confraría de Pescadores, a confraría de San Xoán. Ademais aloxa un porto deportivo e un peirao.

Xentilicio
     O seu xentilicio é cesantino.

Toponimia
     O nome de Cesantes podería derivar da palabra celta "cee" (peirao) e "sanctes" (santo).

Lugares de interes
     A parroquia de San Pedro de Cesantes contén un gran número de zonas de interese natural, ao estar integrada no fondo da Ría de Vigo.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

IGREXA DE SAN MAMEDE DE TRABANCAS - TRABANCAS - AGOLADA

IGREXA DE SAN MAMEDE

TRABANCAS

AGOLADA

 As Trabancas
        San Mamede das Trabancas é unha parroquia que se localiza no leste do concello de Agolada. 

     Segundo o IGE en 2016 tiña 116 habitantes (60 mulleres e 56 homes) distribuídos en 7 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 192 habitantes.

Lugares das Trabancas
      Aián, Couso, Lamas, Romariz, As Trabancas, Trascastro, O Val

Agolada
      Agolada é un concello da provincia de Pontevedra pertencente á comarca do Deza. Segundo o IGE en 2015 tiña 2 585 habitantes (3 875 en 2003).O seu xentilicio é agoladés ou aqualatense.

Xeografía
      Agolada está situado no centro de Galicia, na punta nordeste da provincia de Pontevedra, entre o río Arnego, a serra do Farelo e o río Ulla.

      O concello limita cos concellos de Palas de Rei, Antas de Ulla (provincia de Lugo), Santiso (provincia da Coruña), Rodeiro, Lalín e Vila de Cruces.

     O monte Farelo, con 952,6 metros, e situado na serra do Farelo, é o punto máis alto do concello. O río Ulla, que fai de límite norte do concello, é o principal curso fluvial. En Brocos úneselle o río Arnego antes do comezo do encoro de Portodemouros. O seu outro afluente principal é o río Deza.

     Ten clima é oceánico interior, co inverno suave e o verán fresco. As precipitacións anuais son de 1 290 mm.

Comarca de Deza
     A comarca de Deza é unha comarca da provincia de Pontevedra e a súa capital é Lalín. Pertencen a ela os concellos de Agolada, Dozón, Lalín, Rodeiro, Silleda e Vila de Cruces. 

     A súa poboación é de máis de 40.000 habitantes. O Deza coincide coa antiga comarca de País do Deza, isto é, as xurisdicións de Deza, Camba, Dozón, Trasdeza, Carbia e Valquireza.

MAPA

 

 

XOAN ARCO DA VELLA

IGREXA DE SAN MARTIÑO DE VALONGO - ABELENDA - CORTEGADA

 IGREXA DE SAN MARTIÑO

ABELENDA

VALONGO

CORTEGADA

Igrexa de San Martiño de Valongo
      A igrexa de San Martiño de Valongo é o templo parroquial de Valongo, no municipio de Cortegada. O templo está adicado a Martiño de Tours.

Historia
      O templo de San Martiño de Valongo foi mandado construír por Diego Fermín de Vergara, relixioso nado na aldea de Leirado, que chegou a ser bispo da diocese de Popayán (Colombia) e arcebispo de Santa Fe (Arxentina).

     Os seus pais foron Manuela de Rivera e Vergara e Fermín de Vergara, quen foi capitán e gobernador da vila de Milmanda. O mestre de cantería da obra foi Francisco Costa.

Arquitectura
      O templo está no centro dun adro que fai a función de cemiterio, ao que se pode acceder por unha escalinata barroca.

      Trátase dun exemplo de barroco tardío ben proporcionado, esvelto, uniforme, de liñas arquitectónicas e xogos de masas e volumes coidados.

Exterior
       Ao exterior presenta unha fachada de retablo cunha esvelta torre dun só corpo coroada cunha cúpula que remata cunha cruz de ferro no catavento; na fachada ábrese unha porta coroada por un frontón roto que abrangue unha escultura que mostra unha imaxe de Martiño de Tours a cabalo partindo a capa, onde destacan as características faciais da figura e perfeccións anatómicas. Esta fachada remata con pirámides, bólas, unha cruz e gárgolas decorativas.

       Os muros laterais da igrexa están divididos en tres tramos por grosos contrafortes,con portas ao sur e ao norte. Ao lado sur hai unha capela funeraria propiedade da familia do citado bispo, con escudo da cruz de Santiago. 

      Do lado norte existe outra capela que fai a función de sancristía. Os brazos do cruceiro son pouco saíntes e o pé rectangular.

Abelenda
      Abelenda é un lugar da parroquia de Valongo no concello ourensán de Cortegada na comarca do Ribeiro. Tiña 36 habitantes no ano 2011 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 16 eran homes e 20 mulleres.

      No 2009 tiña 40 habitantes no ano 2009 segundo datos do Instituto Nacional de Estadística, dos cales 20 eran homes e 20 eran mulleres.

Valongo
      San Martiño de Valongo é unha parroquia do concello de Cortegada, situada na provincia de Ourense comarca do Ribeiro. No ano 2013 tiña 275 habitantes, dos cales 133 eran homes e 142 eran mulleres.

Lugares de Valongo
      Abelenda, O Casal, Casaldálvaro, A Decolada, Leirado, Outeiral, Pazo, Peralba, O Pereiro, A Ponte Trado, Sa, Vilanova da Barca.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA 

PETO DA RÚA DO PASSAL - NEIVA - VIANA DO CASTELO

 PETO DA RÚA DO PASSAL

NEIVA

VIANA DO CASTELO

    Peto de ánimas
     Os petos de ánimas atópanse en camiños e encrucilladas de toda Galicia e son unha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción polas ánimas. Tódolos construídos con anterioridade a 1901 son bens de interese cultural.

Significado
     O seu significado vén da crenza na continuidade da alma despois da morte e da existencia dun paso intermedio para chegar ao ceo, onde se redimen os pecados e faltas cometidas en vida (o purgatorio), moi arraigada na mentalidade popular galega.

     Dentro das construcións populares, os petos de ánimas son os que evidencian a importancia do purgatorio. A finalidade destes elementos populares é que os vivos poidan ofrecer esmolas para a salvación das almas en pena que non encontran descanso no purgatorio, e así alcancen a felicidade no ceo.

     Unha vez liberadas, intercederán por quen fixo a ofrenda. Por tanto, trátase de procurar a salvación dos mortos pero tamén de se asegurar a propia.

     Moitos deles foron construídos pola devoción dun fregués ou polos veciños dun lugar. Son moi curiosas as advertencias que se fan no seu nome.

     Por exemplo, no de Famelga de Aguasantas (Cerdedo-Cotobade) lese textualmente: "Un alma tienes y no más, si la pierdes qué harás...". Tamén se invita a recordar os antepasados: "Ave María Purísima. Acordaos de las ánimas de vuestros padres o abuelos o tíos o parientes o amigos". E, noutra parte do oratorio, apréciase esta inscrición: "Rogade por nos, Señor, E socorrenos cos vosos sufraxios que nos pediremos por vos".

Orixe
     As almas do purgatorio que son a meirande devoción galega, despois dos santos, de Cristo e da Nai; e, aínda que o culto teña a súa raizame no cerne mesmo do espírito galego, as mostras que se conservan son serodias.

     A idea do purgatorio, aumentada e revitalizada a partir do Concilio de Trento (século XVI), fixo que se desenvolvese a práctica da construción destes monumentos populares cunha determinada iconografía. Pero segundo parece, en Galicia é no século XVIII cando se fan a maior parte destes monumentos dedicados ás ánimas; e os máis antigos conservados corresponden ao século XVII.

Localización e dimensións
     As encrucilladas aínda inspiran temor aos naturais do país, e a súa causa está en que pervive nas crenzas actuais consideralas como lugar que fora destinado ao enterramento, especialmente dos apartados da comunidade cristiá. De aí a crenza de que polas mesmas vaguen durante a noite as almas dos condenados.

     Tanto a súa dimensión como iconografía son variadas, polo que é difícil establecer unha morfoloxía xeral, aínda que si se pode indicar que o corpo central do peto está composto por unha cavidade na que normalmente se representa ás ánimas no purgatorio, en relevo ou pintura, e un peto ou hucha para botar as esmolas. Estes elementos veñen a maioría das veces acompañados doutros secundarios: cornixas, pilastras, portiña de ferro etc.

O culto aos petos de ánimas
     Tamén é habitual que, ao pasar por diante do peto, se rece unha oración polas benditas ánimas para que poidan saír do purgatorio.

     Tamén se lles agradece algún favor feito, porque acostuman a axudar aos vivos.

     Pídeselles axuda para solucionar algún problema e colócanselles flores no seu recordo.

     Ás ánimas, sobre todo, ténselles respecto.  

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA