CRUCEIRO DE VILAR DE MATOS - A GANDARIÑA - TOMIÑO

 CRUCEIRO DE VILAR DE MATOS

VILAR DE MATOS

GANDARIÑA

TOMIÑO

  Vilar de Matos

     Vilar de Matos é un lugar da parroquia de Tomiño, no concello pontevedrés de Tomiño, na comarca do Baixo Miño. 

Comarca do Baixo Miño
      A comarca do Baixo Miño é unha comarca galega situada no suroeste da provincia de Pontevedra e a súa capital é Tui. Pertencen a ela os concellos da Guarda, Oia, O Rosal, Tomiño e Tui.

Xeografía
      comarca do Baixo Miño localízase co océano Atlántico ao oeste e o río Miño ao sueste que lle serve de fronteira natural con Portugal, até a súa desembocadura na Guarda, onde forma un amplo esteiro de importancia ornitolóxica.

       O conxunto atópase nun rebaixe do terreo enmarcado con pedras.

       Os cruceiros e petos de ánimas de máis de 100 anos están protexidos polo Decreto 571/1963, de 14 de marzo, “sobre protección de los escudos, emblemas, piedras heráldicas, rollos de justicia, cruces de término y piezas similares de interés histórico-artístico”; ademais, teñen a consideración de Bens de Interese Cultural (BIC) segundo o establecido na disposición adicional segunda da Lei 16/85 de 25 de xuño, do Patrimonio Histórico Español.

      Asi mesmo o recoñece e garante a Lei 5/2016, do 4 de maio, do Patrimonio Cultural de Galicia, no que hórreos, cruceiros e petos de ánimas, “son bens de interese cultural e quedan sometidos ao réxime xurídico previsto para ese tipo de bens nesta lei, sen necesidade da tramitación previa do procedemento previsto no seu título I, os hórreos, os cruceiros e os petos de ánimas dos que existan evidencias que poidan confirmar a súa construción con anterioridade a 1901.

       Os hórreos, cruceiros e petos de ánimas cuxa antigüidade non poida ser determinada ou que fosen construídos con posterioridade á data sinalada anteriormente poderán ser declarados de interese cultural ou catalogados cando se lles recoñeza un especial valor cultural, principalmente etnolóxico”.

MAPA

 

Fuente: Web Patrimonio Galego

XOAN ARCO DA VELLA

IGREXA DE SANTA MARÍA MADANELA - MOUGÁN - GUNTÍN

 IGREXA DE SANTA MARÍA MADANELA

MOUGÁN

GUNTÍN

 Mougán
       Santa María Madanela de Mougán é unha parroquia do concello de Guntín na comarca de Lugo, na provincia de Lugo. 

     No ano 2007 tiña 85 habitantes, deles 47 eran homes e 38 eran mulleres, o que supón un aumento de 3 habitantes en relación ao ano anterior, 2006.

Historia
     As primeiras noticias sobre esta parroquia aparecen no testamento de Odoario, onde figura como "Santa María de Moucani". No ano 897 outro documento fala da igrexa de "Santa María de Mougani". 

     En 1178, cando Fernando II lle cede "in perpetuum" cinco igrexas á condesa Tareixa en terras de Pallares, cítase a de "Moigae".

Lugares de Mougán
     O Chao do Monte, Mougán, Prados

Guntín
      Guntín é un concello da provincia de Lugo, pertencente á comarca de Lugo. O xentilicio é guntinés ou pallarego, que deriva de Terra de Pallares, antiga xurisdición da que Guntín era a capital. 

Xeografía
      O concello, de 156 km², inclúe 32 parroquias. Limita o norte con Friol e Lugo, ao sur con Portomarín, ao leste co Corgo e co Páramo, e ao oeste con Monterroso e Palas de Rei. 

     Está situado a 19 km da capital provincial, coa que se comunica a través da N-540. Está situado a uns 550 m de altitude, na planicie lucense.

      Sitúase no val do curso alto do río Miño, que fai de fronteira polo leste. O río Ferreira fai de límite con Palas de Rei e Portomarín, e a el vai parar o río Levadoiro. Outro afluente do Miño é o río Colmeiro. Todos estes cursos permiten a pesca fluvial.

Patrimonio
      O mosteiro de Santa María de Ferreira de Pallares foi declarado Ben de Interese Cultural o 1 de xuño de 1979. Outros monumentos con esta declaración son o castelo de Besgo, a torre de Francos, a fortaleza da Mota e a torre de Santa Euxea, declaradas o 17 de outubro de 1994.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

 

 

MUIÑO DA FREIXA - RÍO XABRIÑA - PARAÑOS - COVELO

 MUIÑO DA FREIXA

RÍO XABRIÑA

PARAÑOS 

COVELO

Paraños
     Está situada a ámbolos dous lados da Nacional -120 e nela atópase o acceso á autovía Rías Baixas . 

     Tamén se atopa o acceso principal por estrada ao resto do municipio.

     Podemos atopar diversas manifestacións do patrimonio artístico e etnográfico: O cruceiro, petos de ánimas , un pombal circular, a igrexa do século XVIII, diversos hórreos realizados integramente en pedra e restos de útiles e lugares usados polos cereiros , son algunhas delas.

      Recentemente foi rehabilitada unha antiga casa de labranza para construír a casa de cultura onde se realizan diversas actividades ao longo do ano e funcionando ademais como axencia de lectura. 

     Para a práctica deportiva disponse dun campo de fútbol e unha pista de usos múltiples.

     Os seus barrios e lugares son: Os Condes, Cotarel , Ás Laxas, A Margarida , Ás Medelas , Moeiros , Picoto , Portocortiñas , O Quinteiro , O Roupeiro .

Comarca da Paradanta
     A comarca da Paradanta é unha comarca galega situada na provincia de Pontevedra. 

     A ela pertencen os concellos de Arbo, A Cañiza (a súa capital), Covelo e Crecente. 

     Limita ao norte coas comarcas de Vigo e do Ribeiro, ao leste con esta última e coa de Terra de Celanova, ao sur con Portugal e ao oeste coa do Condado. 

     Ocupa unha extensión de 339,85 quilómetros cadrados e contaba cunha poboación de 12.060 habitantes no ano 2020.

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

 

 

PETO-FORNELA DE SAN ALBERTE - RÚA CRUCEIRO DE CRUCES - PALMEIRA - RIBEIRA

 PETO-FORNELA DE SAN ALBERTE

RÚA CRUCEIRO DE CRUCES

PALMEIRA

RIBEIRA

Palmeira
      San Pedro de Palmeira é unha parroquia que se localiza no leste do concello de Ribeira.

     Segundo o IGE en 2018 tiña 2.600 habitantes (1.311 mulleres e 1.289 homes) distribuídos en 18 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 2.905 habitantes.

      No lugar de Figueirido está a Pedra das Cabras, petróglifo da idade de bronce.

Xentilicio
      Esta parroquia posúe un xentilicio, completamente consolidado e atestado, que é palmeirán. 

       Ademais, os habitantes de Palmeira recibiron historicamente o pseudoxentilicio de maghorrentos, procedente da palabra maga, que significa "tripa de polbo ou de peixe, especialmente de sardiña machucada que se emprega como engado para a pesca", se cadra relacionado con que non eran poucos os palmeiráns que antigamente andaban entre as magas ou tripas de polbo e peixes. 

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

IGREXA DE SAN XOÁN DE OREGA - OREGA - LEIRO

 IGREXA DE SAN XOÁN DE OREGA

OREGA

LEIRO

Orega
       San Xoán de Orega é unha parroquia do concello de Leiro, na provincia de Ourense. 

     No ano 2007 tiña 134 habitantes, deles 73 eran homes e 61 eran mulleres, isto supón unha perda de habitantes en relación ao ano 2002.

Lugares de Orega
     As Cortes, Orega, O Outeiro

Leiro
      Leiro é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca do Ribeiro. 

     Segundo o Padrón municipal, en 2022 tiña unha poboación de 1.522 habitantes. Isto representa unha diminución constante respecto ós anos anteriores.

Historia
       Xa no século VI existía nestas terras unha próspera comunidade agrícola. En 928 os condes Álvaro e Savita fundaron o mosteiro de San Clodio, cedido á Orde de San Bieito xunto con gando e terras nas marxes do río Avia. No século XIII incorporouse á Orde do Císter, época de máximo esplendor. No século XIX foi desocupado coa desamortización de Mendizábal.

      Outras terras do concello foron administradas por Berán, Lamas, Serantes e Orega, condes de Ribadavia, e as terras de Gomariz pertencían ao mosteiro de Sobrado dos Monxes.

Patrimonio
      No concello atópase o mosteiro de San Clodio, do século VI, que na actualidade funciona como hotel-monumento de catro estrelas.

      A arquitectura románica aparece nas igrexas parroquiais de Santa María de Lamas, San Tomé de Serantes (cun baldaquino gótico no seu interior), Gomariz e Lebosende (con fachada gótica do século XVI). A igrexa de San Breixo de Berán é barroca, do século XVIII, con restos renacentistas e un escudo dos Sarmiento na fachada. A capela de San Pedro, en Leiro, é de mediados do século XVII.

Patrimonio natural
      Salienta Pena Corneira, un espazo declarado monumento natural, con formacións rochosas senlleiras e un importante patrimonio natural. 

MAPA

 

XOAN ARCO DA VELLA

AS SALINAS DO SEIXAL - O MUIÑO - CAMPOSANCOS - A GUARDA

 AS SALINAS DO SEIXAL

O MUIÑO

CAMPOSANCOS

A GUARDA

     O que podemos ver neste lugar son os restos moi ben conservados dunha salina de época romana que funcionan mediante a evaporación solar.

      A salina que se describe nesta ficha foi escavado no ano 2019. 

      Os traballos arqueolóxicos se realizaron nunha extensión de 52 m2,e diferentes sondeos na contorna.

     Os restos falan dun complexo salineiro de gran extensión para a produción de salazón de pescado.

      Segundo os arqueólogos: “as estruturas localizadas constan de dez tanques de cristalización localizados, situados de forma escalo nada, con enlousado de pedra y muretes separadores levantados con lousas.

      Localizouse un sistema de canles que abre zonas de paso para o aceso a distintas áreas da salina. 

       Apareceron tamén restos de material romano e castrexo, como unha pedra para moer e cerámica. 

MAPA

 

Fuente: Web Patrimonio Galego

XOAN ARCO DA VELLA